خطبه 2_210
"افرادی که حدیث نقل می کنند چهار دسته اند، که پنجمی ندارد؛
اوّل منافقان نفوذی
نخست منافقی که تظاهر به ایمان می کند و نقاب اسلام بر چهره دارد، نه از گناه می ترسد و نه از آن دوری می جوید و از روی عمد، دورغ به پیامبر(صلی الله علیه و آله) نسبت می دهد. اگر مردم می دانستند که او منافق دروغگو است، از او نمی پذیرفتند و گفتار دروغین او را تصدیق نمی کردند، اما با ناآگاهی می گویند: او از اصحاب پیامبر است، رسول خدا را دیده و از او حدیث شنیده و از او گرفته است، پس حدیث دروغین او را قبول می کنند. در صورتی که خدا به تو نسبت به منافقین آن گونه که لازم بود، آگاهی داد و وصفِ آنان را برای تو بیان داشت. آنان پس از پیامبر(صلی الله علیه و آله) باقی ماندند و به پیشوایان گمراهی و دعوت کنندگان به آتش، با دروغ و تهمت نزدیک شده، پس به آنان ولایت و حکومت بخشیدند، و بر گردن مردم سوار گردیدند، و به وسیله آنان به دنیا رسیدند. همانا مردم هم با سلاطین و دنیا هستند، مگر آن کس که خدا او را حفظ کند، این، یکی از آن چهار گروه است.
دوّم اشتباه کار
دسته دوم، کسی که از پیامبر(صلی الله علیه و آله) چیزی را به اشتباه شنیده، امّا سخن آن حضرت را درست حفظ نکرده است، و با توهّم چیزی را گرفته، امّا از روی عمد دروغ نمی گوید. آنچه در اختیار دارد، روایت کرده و به آن عمل می کند و می گوید: من از پیامبر(صلی الله علیه و آله) آن را شنیده ام. اگر مسلمانان بدانند که او اشتباه کرده و غیرواقعی پنداشته، از او نمی پذیرفتند، خودش هم اگر آگاهی می یافت که اشتباه کرده، آن را رها می کرد.
سوم ناآگاهانی که حدیث شناس نیستند
و سومی، شخصی که شنیده پیامبر(صلی الله علیه و آله) به چیزی امر فرمود. (امّا) سپس از آن نهی کرد و او نمی داند، یا شنید که چیزی را نهی کرد، سپس به آن امر فرمود و او آگاهی ندارد، پس نَسخ شده را حفظ کرد، ولی ناسخ را نمی داند. اگر بداند که حدیث او منسوخ است، ترکش می کند، و اگر مسلمانان نیز می دانستند روایت او نَسخ شده، آن را ترک می کردند.
چهارم حافظان راست گفتار
دسته چهارم، آن که نه به خدا دروغ می بندد و نه به پیامبرش(صلی الله علیه و آله) دروغ نسبت می دهد. دروغ را از ترس خدا، و حرمت نگهداشتن از رسول خدا(صلی الله علیه و آله) دشمن دارد. در آنچه از پیامبر(صلی الله علیه و آله) شنیده، اشتباه نکرده، بلکه آن را با تمام جوانبش حفظ کرده است، و آن چنان که شنیده، بدون کم و کاست نقل می کند. پس او ناسخ را دانسته و به آن عمل کرده، و منسوخ را فهمیده و از آن دوری جسته، خاصّ و عام، محکم و متشابه را شناخته، هر کدام را در جای خویش قرار داده است."
درباره این سایت